Aristoteles
Aristoteles

Essentie in één zin

Aristoteles zag het goede leven (eudaimonia) als het doel van de mens, te bereiken door het ontwikkelen van deugd en het vinden van het juiste midden tussen uitersten in ons handelen en voelen.

Innerlijke strijd

Aristoteles leefde in de schaduw van zijn leraar Plato, en worstelde met de vraag of er boven onze tastbare wereld een hogere, eeuwige werkelijkheid bestaat (zoals Plato leerde), of dat juist het concrete, ervaarbare leven het vertrekpunt van kennis en zingeving moest zijn. Zijn denken laat die spanning zien: hij wilde trouw blijven aan zijn meester, maar koos uiteindelijk voor een filosofie die het aardse, lichamelijke en praktische centraal stelde.

Wat zou deze denker vandaag zeggen?

Als Aristoteles vandaag zou spreken, zou hij waarschijnlijk zeggen dat we ons blindstaren op uitersten: prestatiehonger en burn-out aan de ene kant, gemakzucht en oppervlakkigheid aan de andere. Hij zou ons herinneren dat een goed leven niet gaat over maximale rijkdom of plezier, en ook niet over volledige onthouding, maar over het cultiveren van evenwichtige gewoontes en karaktereigenschappen die ons in staat stellen samen te leven als politikon zōon — sociale wezens. In een tijd van sociale media en polarisatie zou hij benadrukken dat ware vervulling niet in likes of status ligt, maar in deugden als rechtvaardigheid, moed en gematigdheid die zich uitspelen in de praktijk van het dagelijks samenleven.

Een moment dat raakt

Een memorabel moment is Aristoteles’ terugkeer naar Macedonië na de dood van Plato. In plaats van de leiding van de Academie in Athene op zich te nemen, koos hij ervoor terug te keren naar zijn geboortestreek en werd hij later gevraagd om de jonge Alexander de Grote te onderwijzen (343 v.Chr.). Het beeld van de filosoof die een toekomstige wereldveroveraar lesgaf in literatuur, filosofie en politiek, is krachtig en symbolisch: de ontmoeting tussen denken en macht, tussen de zoektocht naar wijsheid en de drang naar heerschappij.

In één oogopslag

Tijdloos citaat

ἡ εὐδαιμονία ἐστὶ ψυχῆς ἐνέργεια κατ’ ἀρετὴν τελείαν

Het goede leven (eudaimonia) is de werkzaamheid van de ziel in overeenstemming met volkomen deugd."

Levensgevoel

Een levensgevoel van gerichte harmonie: de overtuiging dat geluk ontstaat door je vermogens te ontwikkelen, balans te vinden tussen uitersten en je plaats te vinden in de gemeenschap.

Vraag aan jou

"Welke gewoontes in jouw leven vormen je karakter — en brengen ze je dichter bij of verder weg van een goed en vervuld bestaan?"

Ik kies deze vraag omdat Aristoteles geloofde dat onze herhaalde daden (ethos) ons karakter vormen, en dat het ontwikkelen van deugd altijd begint bij kleine, concrete keuzes in het dagelijks leven.